Nilgün Mazıcıoğlu'nun kaleminden Arapgir

https://nilgunmazicioglu.com/2021/05/14/arapgir-malatyanin-huzunlu-kasabasi/?fbclid=IwAR0pr1_HmTj5aRbQgUtRowq24jqcKGNki1Dp1HzbMm1EgAWer5nH7GXGJiE

ARAPGİR -MALATYA’NIN HÜZÜNLÜ KASABASI

Malatya ‘dan 1,5 saat uzaklıkdaki, küçük bir kasaba Arapgir . Yol, sizi kasabaya yaklaştırdıkça,mor renkli koca tarlaların ne olduğunu merak edeceksiniz ,hemen söyleyeyim .İnönü Üniversitesi denetiminde, Arapgir Belediye Başkanı Haluk Cömertoğlu ‘nun ,özel çabaları ile bölgenin en değerli tarımsal ürünü haline getirilen ,2018 yılında coğrafi işareti alarak, kasaba için değer oluşturulan REYHAN bitkisi.Öylesine bir değer oluşturulmuş ki ,fotokampları yapılır noktaya ulaşmış .

İpek yolunun önemli olduğu tarihlerde parlak bir kasaba Arapgir . İlhanlılar ve Danişmentliler döneminde kervanların durak noktası . Osmanlı Devleti döneminde de ,kumaş dokumacılığın da söz sahibi olmuş . Manusa kumaşları , kervanlar aracılığı ile tüm Anadoluya yayılan ürün olmuş. 5000 dokuma tezgahının bulunduğu bilgilerine ulaşılıyor .Pamuklu ipek karışımı olan kumaş , Gaziantep bölgesindeki, Kutnu kumaşına çok benzemekle beraber aralarındaki fark çizgiler arasındaki çiçek motiflerinin bulunması . Zamana ve günümüz sanayisine direnememiş . Yitip giden değerlirimizden olmuş.

İpek yolunun cazibesi bitince yavaş yavaş sönmeye başlamış ,Arapgir Kemaliye hattı .Ermenilerin yoğun yaşadığı bu bölge , 1600 yıllarda göç vermeye başlamış batıya gidişler çoğalmış .1910-1915 yıllarda ise siyasi oyunlar çoğalınca göç dalgası daha da derinleşmiş. Konaklar boşalmış, dokuma tezgahları sessiz, tarlalar boş kalmış. Kısmen hayalet yerleşke olmuş. Geride kalanlar yeni yerlere, betondan mahalleler kurmuşlar. Güzelim eski kerpiç ve taş binalar kimsesiz kalmış.

Ama o yanlızlıkları ile o kadar güzel ve anlamlılar ki .Biraz buruk, biraz huzurlu, insanda yoğun hisler uyandıran bir yer.

Arapgir evlerinin ortak özelliği kerpiç ve taş karışımından yapılmış olması. Evlerin iskeletleri için kavak ağacı kullanılırmış. Banyo zamanı evlerin yüklüklerinde bir nevi duş teknesi olan çark çıkarılırmış. Mutfaklardan üzüm ve şarabın saklandığı mahsenlere merdivenle geçilirmiş.

Son yıllarda turizme kazandırılmak istenen bu konaklar restorasyon çalışması ile yeniden ayağa kaldırılıyor .

Kasaba da etnografya müzesi var desem şaşırırsınız sanırım . Asım Külah Konağına giderseniz,sizi bir hobi olarak başlayan antika toplayıcılığının hangi aşamaya geldiğini göreceginiz iki katlı bir konak karşılayacak . Kime sorsanız size yolu tarif edecektir emin olun .

Şimdi sıkı durun; gastronomi ve musiki müzesi yapım hazırlığı var . Kaşkal konağı , belediye başkanının çabaları ile hazırlıklar başlamış .

Gastronomi demişken;bölgenin üzümlerinden olan köhne üzümü mutlak tadılmalı diyorum .Bağbozumu dönemine denk gelemezseniz minicik çarşısınını içinde mutlaka kurusunu bulursunuz . Pekmez ve pestil yöresel ismi BASTUK ,özlediğiniz lezzetleri çağrıştıracak sizlere .Reyhan şerbeti ve çayının tadına bakmadan dönmeyin buralardan . Yöresel yemek için Millet han tek adresiniz olsun ama bir gün önce aramak kaydı ile .Bir Arapgirlinin evine gittiğinizde bulabileceğiz yöreselleri yapıyorlar .

Arapgir de edabiyatın , ne denli önemli olduğunu yöre halkı ile biraz sohbet edince hissedeceksiniz .‘’Gelen misafiri aziz kondurun.Tahıllar çıkarın sofralar kurun,Yoksulun düşkünün halini sorun,Böyle cömertlerden olmalı yavrum’’ diyor Arapgir’li halk ozanı Aşık Fehmi Gür .. Bu dizeleri, 200 yıl önce yazmış ama halk halen bu dizeleri ezbere biliyor ve uyguluyor .

Sanattan bahsetmişken ,bir ustadan bahsetmek istiyorum size . 3 kuşaktır aynı işi yapan bir ailenin son temsilcisi Erol Hakan usta .Tahta çiviler kullanarak ayakkabılar yapıyor . Kullanılan çiviler Arapgirde üretilmiyor Almanyadan getirtiyor .Elindeki çivi stoğu, bitince bu işi bırakacağını söylüyor . Yani bu sanatın ömrü Erol ustanın ömrü ile sınırlı . Giderseniz mutlaka yanına uğrayın .

Eskişehir vadisi ,mesire alanı olarak kullanılıyor . Trekking tutkunları için 3 ayrı rotaya sahip .

Serge köyü , taş evleri ile fotograf tutkunlarına oldukça fazla detay sunabilecek kadar zengin .Kerpiç ile harmanlanmış taş damlar kurutma yerleri olarak kullanılmış zamanında ,artık kimsesiz ve ıssız . İpekyolu aktif kullanırken üstteki yol ana yol ama göçler sonrasında şu anda hayalet köy olmuş ..

Arapgir Kemaliye hattına gelirken arabanızın olması gerekiyor .Yerleşim yerleri bölgenin jeolojik yapısından dolayı birbirinden ayrı.

İlçeye  15 km’lik bir mesafedeki bu Alevi köyü özgün dokusunu kaybetmemiş olduğundan görülmeye değer yerlerden. Sağlam ve kayalık bir zemin üzerine kurulu köy, 780 yıllık bir “Cem Evi”ne sahip. Köyün güneyinde, asırlık dut ağaçlarının oluşturduğu yemyeşil bahçeleri derin vadiden ayıran kayalıkta 18 adet Roma döneminden kalma kaya mezarları (mağaralar) bulunuyor.

Köy adını, Şeyh Hasan Onar’dan almış. Onar Dede de denilen şeyhin, köyün kurucu evliyası olduğuna inanılıyor. Pir Sultan Abdal’ın şeyhin ölümünden yaklaşık 300 yıl kadar sonra yazdığı bir nefesinde “yetiş Onar Dede sen imdat eyle” manzumesi ve Şeyh Hasan Onar’a ait vakıf belgesi, köyü önemli kılmaktadır.